Alles wat je moet weten over tandpasta

In dit artikel zullen we je uitgebreid informeren over tandpasta. En daar is veel over te vertellen want er zijn heel veel verschillende tandpasta’s. Wat zijn de verschillen tussen tandpasta’s, we vertellen alles over fluor, wat is de RDA waarde, wat zit er in tandpasta, wat is het verschil tussen reguliere- en natuurlijke tandpasta en zelfs een recept om zelf tandpasta te maken. De keuze van een tandpasta is persoonlijk of op advies van de tandarts. Tegenwoordig is de keuze in tandpasta groot: er is nu een tandpastasoort voor elk probleem: Tandpasta tegen cariës, Tandpasta tegen tandvleesontsteking, Tandpasta tegen erosieve gebitsslijtage, Tandpasta tegen tandsteen, Whitening tandpasta, Tandpasta voor gevoelige tanden. Wat zit er eigenlijk in tandpasta? Er is veel keuze in soorten tandpasta en prijsklasse. Er zijn reguliere (standaard en speciale) tandpasta’s en natuurlijke tandpasta’s. We zien een trend van steeds meer natuurlijke tandpasta’s op de markt. Deels kiezen mensen hiervoor omdat meer bekend is over hoe stoffen werken en welke invloed ze hebben op de algehele gezondheid. Stoffen worden opgenomen via het slijmvlies in het lichaam waardoor steeds meer mensen kiezen voor een natuurlijke tandpasta. Wat je kiest is een persoonlijke keuze of een advies van de tandarts. Hier volgt een lijst met mogelijke ingrediënten van reguliere tandpasta’s: Sodium fluoride, anti cariës, Aroma, voor een betere smaak, Conserveermiddel; 2-Fenoxyethanol, Geurstof; Limoneen, Linalool, Hydraterende stof; Sorbitol, Kleurstof; CI kleurstoffen, titaniumdioxide, Oppervlakteactieve stof; Cocamdiopropyl betaïne, Verdikkingsmiddel; Cellulose, Xanthaan gom, Vochtvasthoudend middel; Glycerol, Wasactieve stof; Sodium Lauryl Sulfate, pH-regulator; Natriumhydroxide, Schuimmiddel; SLS, Natriumlaurylsulfaat, Zoetstof; Saccharine. Fluor: Welke fluoride is de beste? Er bestaan vele soorten fluoride. Wat is de werking van Fluoride? Welke fluoride is nu het beste? Wat is het Fluoride advies? In Nederland kennen we de volgende fluoride-varianten: natriumfluoride (NaF), natriummonofluorofosfaat (MFP), aminefluoride (AmF), tinfluoride (SnF2) of combinaties van fluoride. Heeft het mengen van stoffen van bewezen werkzame stoffen een vermenigvuldigde werking? Gaatjes voorkomen door fluoride: Een recent systematisch literatuuronderzoek concludeerde dat er geen verschillen zijn in het voorkomen van gaatjes in het glazuur door verschillende soorten fluorideverbindingen. Echter, fluoride en tandpasta kan meer dan alleen gaatjes voorkomen. Tinfluoride en aminefluoride hebben beide een anti-bacteriële werking. Deze twee worden ook wel gecombineerd in een tandpasta. Dit zou tandvleesontsteking kunnen tegen gaan. Helaas kunnen tanden verkleuren door de tinfluoride. De toevoeging natriumhexametafosfaat voorkomt dit. Tinfluoride in combinatie met natriumhexametafosfaat vertoont volgens onderzoek duidelijk minder oplossingen van het glazuur van het worteloppervlak vergeleken met natriumfluoride met evenveel deeltjes fluoride in de tandpasta. RDA waarde: RDA waarde; hoe schurend is je tandpasta? Elke tandpasta heeft een schurend effect in lichte of hogere mate. Hoe schurend een tandpasta is wordt uitgedrukt in de RDA waarde, Relative Dentin Abrasivity (letterlijk vertaald: relatieve dentale schurende eigenschappen). De RDA-waarde is een indicator en geen exacte voorspeller van de mate van slijtage die de tandpasta in de mond veroorzaakt. Dit komt omdat er meer factoren een bepalend rol spelen zoals de invloed van het speeksel (bijvoorbeeld neutralisatie van de pH van de pasta en de verdunning van de pasta), de wijze van poetsen (frequentie, kracht en ook de lengte van de poetsbeweging) en het type tandenborstel (bijvoorbeeld: dikte van de haartjes en de hardheid van de borstel). “Het zou goed zijn als de RDA-waarde op de tandpastaverpakking wordt vermeld”, zegt Cor van Loveren, hoogleraar (em.) preventieve tandheelkunde. Hierbij volgt een lijst met verschillende soorten tandpasta en hun bijbehorende RDA-waarde: Poetsen met alleen water - RDA-waarde: 4, Elmex Sensitive Plus - RDA-waarde: 28, Elmex Sensitive Professional - RDA-waarde: 28, Sensodyne Proglasur - RDA-waarde: 30, Parodontax - RDA-waarde: 44, Rembrandt - RDA-waarde: 53, Oral-B Pro Expert - RDA-waarde: 53, Meridol - RDA-waarde: 65, Prodent kindertandpasta - RDA-waarde: 65, Sesodyne - RDA-waarde: 65, Sensodyne Rapid - RDA-waarde: 65, Elmex Cariës Protectie - RDA-waarde: 65, Colgate Total - RDA-waarde: 68, Zendium - RDA-waarde: 80. Extra tandmateriaal: Naast het minder oplosbaar maken van tanden en het verminderen van tandvleesontsteking, wordt er geprobeerd om met tandpasta een soort van extra tandmateriaal te leveren. Dit zijn biomimetische en bioactieve materialen. Verschillende systemen worden toegepast, zoals toevoeging van calciumglycerofosfaat; brushiet (DCPD; dicalciumfosfaatdihydraat); amorf calciumfosfaat (ACP); ACP met een caseïnederivaat (CCP-ACP); ‘functionalised’ tricalciumfosfaat (TCP); calciumnatriumfosfosilicaat (bioactief glas; Novamin); nanohydroxylapatiet; arginine met calciumbicarbonaat. Over calciumglycerofosfaat is te weinig onderzoek gedaan om te zeggen of het daadwerkelijk goed werkt of niet. Tandpasta met brushiet wordt gemaakt met natriummonofluorofosfaat of in een tube met twee compartimenten waarvan in een compartiment de pasta met brushiet zit en het andere compartimentpasta met fluoride. Van beide varianten is door fabrikanten een betere bescherming aangetoond. Houdbaarheid tandpasta, kan tandpasta bederven? Heeft tandpasta een uiterste houdbaarheidsdatum? En zo ja, wat gebeurt er dan als je tandpasta over datum is? Volgens de Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV) wordt de houdbaarheid van cosmetische producten, en dus ook tandpasta, op de verpakking vermeld. Voor de aanduiding van de houdbaarheid zijn in de Cosmeticaverordening twee systemen opgenomen: Houdbaarheidsdatum: als het product minder dan dertig maanden (2,5 jaar) houdbaar is vanaf de productie, dan moet de houdbaarheidsdatum worden vermeld. Op sommige producten wordt deze houdbaarheid van maximaal 2,5 jaar aangegeven met een universeel teken, namelijk het zandlopersymbool. Dan is het niet nodig om de houdbaarheid in verschillende talen op het etiket te vermelden. Houdbaarheidsperiode: Als het product ongeopend dertig maanden (2,5 jaar) of langer houdbaar is, dan moet de gebruiksperiode worden vermeld. Op deze producten hoeft geen uiterste houdbaarheidsdatum te staan, het mag wel. De gebruiksperiode, oftewel de periode waarin het product na opening kan worden gebruikt zonder de werking te verliezen, wordt aangegeven met een symbool van een geopend potje. De periode wordt in maanden aangegeven met de letter ‘M’. Verschillende soorten tandpasta: Radar heeft bij verschillende tubes tandpasta gecheckt hoe de houdbaarheid wordt aangegeven. Op de tube van Colgate – in dit geval Max White Charcoal – is een zandloper afgebeeld. Dit betekent dat je de tandpasta vanaf de productie nog 2,5 jaar kunt gebruiken zonder dat het de werking verliest. Op de tubes van het merk Dentalux (verkrijgbaar bij de Lidl), wordt een houdbaarheidsperiode aangegeven van twaalf maanden na opening. Werkingskracht: Gedurende de aangegeven periode of houdbaarheidsdatum behoudt tandpasta dus de oorspronkelijke kwaliteit en effectiviteit. Tandpasta is niet schadelijk na een bepaalde periode, maar het product verliest wel zijn werkingskracht. ACP fluoridetandpasta: In een onderzoek met patiënten die radiotherapie in het hoofd-halsgebied ondergingen, bleek een ACP fluoridetandpasta met de twee-compartimententechniek wel gaatjes in de wortel te voorkomen, maar in de kroon niet. Voor CCP-ACP is niet voldoende bewijs gevonden dat het zou werken. Onderzoek naar lage dosis: Laboratorium en klinisch onderzoek heeft aangetoond dat de combinatie van fluoride en lage doses fTCP het afzetten van tandmateriaal bevordert. Het feit dat een lage dosis effectief is, maakt het alleen niet mogelijk om fTCP samen met fluoride in mondverzorgingsproducten te formuleren. Tegen tandhalsgevoeligheid: Oorspronkelijk werd de tandpasta met Novamin® ontwikkeld tegen tandhalsgevoeligheid. Buiten de mond is aangetoond dat de combinatie van fluoride en Novamin® effectiever glazuur beschermt dan beide op zichzelf. Klinisch onderzoek naar de meerwaarde van de combinatie laat nog op zich wachten. Commerciële invloeden: Er is nog te weinig klinisch onderzoek beschikbaar om de superioriteit van nanoHAP bevattende fluoride tandpasta’s ten opzichte van een gewone fluoridetandpasta te claimen. Het nut van argininecalciumbicarbonaat fluoridetandpasta is voor kinderen niet aangetoond en de onderzoeken die de werking bevestigen waren niet vrij van commerciële invloeden. De onderzoeken zijn te onduidelijk in de opzet of van onvoldoende kwaliteit. Tandpasta voor het tandvlees: Behalve fluoridesoorten zijn er ook andere bestanddelen in tandpasta die goed zouden zijn voor het tandvlees zoals tricolosan, honing, actieve zuurstof, aloë Vera, tea Tree Oil, tinchloride, backing soda, chloorhexidine, zeezout, kokosolie, CPC, panthenol, Q10, hyaluronzuur. Triclosan: Triclosan is een van de weinige stoffen waarvan heel hard bewijs is dat het echt effectief is. Het zou zelfs anti-bacteriëler zijn dan tinfluoride. Helaas is deze stof ook in opspraak. Het werkt namelijk zoals een antibiotica en zou niet goed wezen voor de hormoonhuishouding. Tricolasan zou ook anti-biotica resistentie in de hand werken. Honing: Uit twee onderzoeken blijkt dat honing significant plak reduceert in vergelijking met chloorhexidine. Actieve zuurstof: Er zijn een aantal tandpasta die gebruik maken van ‘actieve zuurstof’. Echter, is de ene actieve zuurstof de ander niet. Aloë vera: Er zijn vier onderzoeken te vinden, waarbij Aloë vera tandpasta onderzocht wordt op vermindering van plak en tandvleesontsteking. Als we de onderzoeken naast elkaar leggen dan blijkt dat het klinische effect van Aloë vera tandpasta nog niet goed duidelijk is. Tea tree oil: Tea tree olie is eigenlijk melaleuca alternifolia. Tinchloride: Over Tinchloride is niet zoveel te vinden. Backing soda: Backing soda is bicarbonaat en zit in tandpasta. Chloorhexidine: Chloorhexidine is een van de weinige stoffen waarvan we zeker weten dat het helpt tegen tandvleesontsteking. Zeezout: Natriumchloride is zeezout. Kokosolie: Hierover hebben wij niks kunnen vinden. Cetylpyridinium Chloride (CPC): Ook hierover is er weinig onderzoek gevonden. Panthenol: Panthenol is vitamine B5. Q10: Over suppletie van Q10 is er onderzoek gedaan. Hyaluronzuur: Hierover werd een systematisch onderzoek gevonden. Dus is er een winnaar onder de tandpasta’s? Geen grote eenduidige winnaar. Er zijn veel stoffen die werkzaam zijn, maar waarvan we het precieze resultaat in de mond niet kunnen vertellen. Bovendien hangt het erg af van wat men zelf van een tandpasta verwacht. Natuurlijke alternatieven tandpasta: De meeste standaard tandpasta’s bevatten fluoride. Als je liever geen fluoride gebruikt, kun je kiezen voor een tandpasta zonder fluoride. Natuurlijke en plantaardige (vegan) tandpasta’s zijn meestal organic en vrij van parabenen, triclosan, fluoride en saccharine. Natuurlijke tandpasta’s hebben wij in prijs vergeleken, ze zijn in regel niet duurder gebleken dan reguliere tandpasta’s. Natuurlijke tandpasta’s bevatten ingrediënten zoals water, klei, zout, etherische olie, xylitol, propolis, kruiden, neem-olie, kiezelzuur, groene thee, tea-tree olie. Merken natuurlijke tandpasta die verkrijgbaar zijn bij drogisterijen, reformwinkels en de ketens EkoPlaza, De Rode Pilaren en Holland & Barret zijn o.a. Weleda, Himalaya tandpasta, Aloë Dent, Dr. Organic en Ecodenta. Poetsen zonder tandpasta: Je kunt ook je tandenpoetsen zonder tandpasta. DIY tandpasta: Zelf tandpasta maken kan ook, je weet dan zeker wat erin zit. Of het voldoende je gebit beschermt kunnen we niet beloven maar als we je volledig willen informeren dan hoort dit er ook bij. Dit artikel is tot stand gekomen door: Team Tandarts.nl en Lieneke Steverink, mondhygiënist en Dental Info. Bijgewerkt September 2020.